Dwór w Szybie - Muzeum Instrumentów Muzycznych

Wybrane eksponaty ze zbiorów

we Dworze w Szybie

do wykorzystania na wystawach

Wystawa składa się z 22 kolorowych fotogramów oprawionych w antyramy o wymiarach 20cm na 30cm. Zdjęcia przedstawiają niedostępne wnętrza organów kościelnych z terenów Dolnego Śląska. Pokazywane są także plakaty organowe.

Wystawa połączona jest z wykładem na temat budowy, historii i ciekawych zdarzeń związanych z organami, ich budowniczymi i dziejami instrumentów. Wykład ilustrowany jest pokazami foliogramów i przeźroczy przedstawiającymi XVII wieczne ryciny mechaniki organowej pochodzące z Francji, Czech i Niemiec.

Częścią wystawy jest prezentacja eksponatów organowych takich jak: piszczałki, głosy języczkowe, elementy traktury, ciekawe znaleziska z wewnątrz organów, vox humana, mechanizmy fisharmonii, ... - pochodzących z kolekcji instrumentów muzycznych w dworze w Szybie.

Wystawy indywidualne między innymi: w Sulechowie - PWSZ, Krośnie Odrzańskim, w Nowej Soli - Biblioteka Miejska, w Polkowicach (Święto Patrona Miasta), we Wrocławiu - Teatr Polski - Europen Heritage Days Dolny Śląsk, w Zielonej Górze, w Kłodzku, w Kawiarni Teatralnej w Nowej Soli, w Bytomiu Odrzańskim...

1. Destrukt organowy w kościele w Kościelcu
2. Gryfów Śląski - piszczałki wargowe i języczkowe w stojakach
3. Miech i dmuchawa organowa na strychu nad plebanią w Złotoryi
4. Złotoryja - pomosty i schody wewnątrz szafy organowej
5. Lwówek Śląski - wiatrownice i przewody pneumatyczne
6. Złotoryja - głosy języczkowe
7. Gryfów Śląski - przewody ołowiane traktury pneumatycznej
8. Kościelec - przekładnie traktury mechanicznej
9. Piszczałki drewniano metalowe w Nowym Miasteczku opatentowane we Wrocławiu prze H. Stillera
10. Złotoryja - napisy na wewnętrznej stronie drzwi wejściowych do szafy organowej
11. Traktura mechaniczna w Lwówku Śląskim
12. Wnętrze kontuaru o trakturze mechanicznej w Nowym Miasteczku do instrumentu dostarczono
13. Piszczałki z Wrocławia
14. Miechy w kościele w Kościelcu
15. Wiatrownica z piszczałkami w Jaroszowie
16. Możliwe są do wystawienia inne fotogramy z kolekcji w ilości do 40 sztuk

1. Elementy pneumatycznej traktury organowej - kopelacja - początek XX wieku, dźwignie pneumatyczne
2. Tremolo pochodzące z lat 50-tych XX wiekuNarzędzia do mazerowania - wykańczanie powierzchni drewna szafy organowej - okres międzywojenny XX wieku (pędzle i grzebienie metalowe do wyprowadzania słojów drewna)
3. Piszczałki metalowe
4. Piszczałki drewniane
5. Organowy głos językowy - klarnet
6. Pneumatyczne przewody traktury wykonane z mosiądzu i ołowiu
7. Głosy języczkowe od fisharmonii
8. Sprężyna klap zaworów wiatrownicy mechanicznej wykonana z mosiądzu
9. Nakrętki drewniane oklejone filcem dla wytłumienia odgłosów podczas pracy
10. Kondukty (przewody do rozprowadzania zagęszczonego powietrza w organach) wykonane z blachy cynkowej
11. Mieszki organowe wykonane ze skóry
12. Kute elementy stalowe używane w organach: gwoździe, haki, wkręty, zamknięcia... XIX - XX wiek
13. Klucze do zamków kontuaru i szafy organowej
14. Metale używane do budowy organów: cyna, ołów, mosiądz, bizmut, miedź, stal
15. Drewno stosowane do budowy organów (sosna, świerk, dąb, buk, jabłoń, grusza, mahoń, palisander)
16. Materiały stosowane przy budowie organów: skóra barania i cielęca, tworzywa sztuczne, papier, tektura, filce
17. Abstrakty drewniane traktury mechanicznej (drewno sosnowe i bukowe)
18. Okleiny ze szlachetnych gatunków drewna (mahoń, dąb, palisander, limba) używane do wykańczania elementów kontuaru i szafy organowej
19. Przyrząd do prostowania piszczałek metalowych - lata 70-te XX wieku
20. Wyciągarka do głosów w fisharmonii podczas napraw i czyszczenia
21. Ścisk drewniany używany w warsztacie organmistrzowskim w latach 60-tych XX wieku
22. Wypalarka do otworów w klocach wiatrownicy pod piszczałki
23. Świder do otworów z XIX wieku używany w warsztacie organmistrzowskim
24. Dzwonki na kalikanta XIX i początek XX wieku
25. Wiatrownica pneumatyczna - początek XX wieku
26. Regulator - miech
27. "Vox humana" - pochodząca z fisharmonii - urządzenie to opatentowano w USA na początku XX wieku
28. Kanał wiatrowy wykonany z drewna - 1975 rok
29. Pudła rezonansowe organowych głosów językowych
30. Tabliczki znamionowe nieistniejących organów
31. Szpunty drewnianych piszczałek organowych uszczelniane skórą
32. Przedmioty odnalezione w organach podczas remontów: karty do gry z pomieszczenia dla kalikantów, gniazdo os zbudowane w basowej piszczałce...
33. Koziołki traktury mechanicznej wykonane z mosiądzu
34. Miech kowalski zamontowany zastępczo i prowizorycznie w latach 50-tych w miejsce zniszczonego oryginalnego w jednym z małych kościołów na Warmii. Organy te pracowały z "jęczeniem" ze względu na przerwy spowodowane koniecznością podnoszenia miecha
35. Przyrząd do strojenia wysokich piszczałek basowych
36. Gałki rejestrowe
37. Napisy rejestrowe wykonane na "porcelankach" - stosowano różne kolory liter dla poszczególnych manuałów
38. Cynowe ozdoby wieńczące prospekt organowy
39. Glos językowy bez pudła rezonansowego - puzon
40. Mieszek książkowy
41. "Orzechy skórzane"

1. Plakat organowy z Cieplic
2. Plakat organowy z Kazimierza
3. Plakat z wystawy organowej w Świdnicy Wojciecha Jachimowicza
4. Plakat z wystawy "Papier w instrumentach muzycznych" Duszniki Zdrój
5. Kserokopie rycin ukazujących budowę i prace organmistrzowskie 
   • miechy
   • traktura pneumatyczna
   • traktura mechaniczna
   • organy wodne
   • miech korbowy
   • mnisi przy organach
   • kalikant
   • odlewanie blachy na piszczałki
   • kalikanci przy pracy
   • struganie desek na piszczałki
   • lutowanie piszczałek
6. Nowa liturgia Wielkiego Tygodnia - śpiewnik
7. Lieberbuch 1930r. - śpiewnik
8. Der Meilterlänger Breslau
9. Katechismus der Harmonielehre
10. Delangbuch Leipzig 1900
11. Śpiewajmy Panu, Gorzów Wlkp, 1974
12. Cantionale Ecclesiasticum (gregoriana), MDCCCCV
13. Invocatio - odręczny zapis gregoriański na czterech liniach wykonanych czerwonym ołówkiem, Łacina (323)
14. Hymni - odręcznie pisane hymny eucharystyczne (bass) 4 kartki
15. Zapis nutowy na dwóch pięcioliniach nr 112
16. Grose Potopurri 1916 rok (na fisharmonię) Albendorf 
17. "Musica sacra" 1937 (nr1)
18. Auf der Waicht nuty na orkiestrę dentą Straży Pożarnej Albendorf (5 kartek)
19. Ręcznie pisana partytura na kościelna orkiestrę, Haydn, (12 kartek) XIX wiek
20. Violini primo, papier czerpany początek XX wieku
21. Aria z opery Martha nr 85, papier czerpany ze znakami wodnymi 1859 r. (partytura na orkiestrę), 25 kartek w oprawie
22. Die Kirchenmufik, 9/10 1939 rok
23. O, Maria himmmlisch Reine!, 1931r., 2 kartki i oprawa
24. Maria, die Gnadenquelle, na organy i orkiestrę, 1931., 20 kartek w oprawie
25. Orgelbegletung, (kopia Kuln 1582)
26. Psalm 150 na orkiestrę i organy, (8 kartek w teczce)
27. Der Fruhling, na chór kościelny, (17 stron)
28. Słowa pieśni kościelnej "Szukać szczęścia" napisana maszynie na papierze przebitkowym przez kalkę (lata 60-te XX wieku)
29. Kalki techniczne z odręcznymi rysunkami tuszem schematów organowych (3 szt. nr 78,54,56)
30. Die Kirchenmusik, 1938r.
31. Odręczne notatki i schematy organmistrzowskie (zeszyt Bytom Odrzański) 1998r.
32. Kopie opinii o pracach organmistrzowskich (wersja elektroniczna do wyboru i reprodukcji, lub kserokopie usztywnione kartonem)

1. Futerał na flet prosty wykonany z tektury Wyprodukowany a latach 70 ubiegłego wieku w Niemieckiej Republice Demokratycznej
2. Tekturowe oprawy na nuty dla chórzystów z ręcznymi napisami określającym głos, na który rozpisano melodie
3. Dno skrzypiec z papierową naklejką z napisem: "Antonius Stradiuarius". W XIX wieku budowano skrzypce na wzór XVII wiecznych i wklejano takie karteczki aby podnieść prestiż ich posiadacza, czasem przekonanego o ich oryginalnym pochodzeniu
4. Napisy rejestrowe pochodzące z warsztatu organmistrzowskiego wykonane ręcznie, na twardym kredowym papierze, przyklejane pod plexiglasem na gałkach rejestrowych zamiast oryginalnych porcelanek
5. Karta gwarancyjna mechanizmu pianina Dolnośląskiej Fabryki Instrumentów Lutniczych "Defil" w Lubiniu. Fabryka produkowała oprócz instrumentów lutniczych także kompletne mechanizmy do pianin. Fabryka została zlikwidowana w końcu lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku
6. Naklejka firmowa Dolnośląskiej Fabryki Instrumentów Lutniczych "Defil" wklejana do wewnątrz instrumentów budowanych w tej fabryce, jako metryczka
7. Klapa zaworu zwrotnego umieszczana w kanale wiatrowym organów, oklejana dla uszczelnienia przez organmistrza papierem pochodzącym z XIX wiecznych ksiąg parafialnych będących pod ręką. Z braku materiału wykorzystywano to co było aktualnie dostępne pod ręką, nawet bez wiedzy proboszcza. (Schemat zaworu wykonany tuszem na kalce technicznej)
8. Pudło rezonansowe organowego głosu językowego wykonane z drewna sosnowego, oklejone paskami papieru dla lepszego uszczelnienia i zapobieżenia "syczeniu" organów podczas gry. Początek XX wieku
9. Kalki techniczne z rysunkami pokazującymi budowę organów pochodzące z lat 70-tych XX wiek
10. XIX wieczne partytury utworów na orkiestrę przepisywane ręcznie na czerpanym papierze przeznaczone dla orkiestry parafialnej
11. Papier nutowy do pisania produkowany fabrycznie. Lata 70-te XX wieku (ze zbiorów kolekcji instrumentów muzycznych w Dworze w Szybie)
12. Wydawane w Niemczech nuty z muzyka popularną. Okres międzywojenny XX wieku
13. Nuty do nauki gry na fortepianie wydane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w 1958 roku
14. "Vox humana" - urządzenie opatentowane w USA stosowane w fisharmoniach, powodujące wibrowanie głosu. Wykonane z drewna i specjalnie preparowanego papieru na łopatki turbinki i skrzydełka zewnętrzne obracające się na drewnianej osi. Początek XX wieku
15. Wiatrownica pozytywu pochodząca z przełomu XVII i XVIII wieku z terenu wielkopolski. Od spodu wyklejona grubym papierem dla uszczelnienia kanałów wiatrowych. Niektóre otwory dla piszczałek zaklejone ręcznie zapisanym papierem nutowym. Dla uszczelnienia kloców przyklejono podczas naprawy instrumentu kawałki pergaminów z zapisanymi neumami muzyki kościelnej na czterech czerwonych liniach. Prawdopodobnie te pergaminy pochodzą ze średniowiecznego śpiewnika użytego do naprawy pozytywu
16. Partytury utworów na chóry i organy pisane ręcznie i wydawane drukiem pochodzące z XVIII, XIX i początków XX wieku
17. Specjalistyczne pisma organologiczne wydawane w Niemczech przed 1939 rokiem "Musica Sacra"
18. "Fałszywe mieszki organowe" wykonywane z papieru przez nieuczciwych organmistrzów dla pomniejszenia kosztów remontu. Po paru miesiącach pękały i organy przestawały działać
19. Karty do gry odnalezione w pomieszczeniu dla kalikantów. Kalikanci obsługiwali miechy organowe w pewnym oddaleniu od organisty, kiedy się nudzili to zajmowali się wypisywaniem dat i sentencji na ścianach i drewnianych elementach. Rysowali też karykatury organisty bądź proboszcza. Czasem też grali w karty
20. Organowe kanały wiatrowe wykonane z grubego papieru dla zaoszczędzenia materiału wykonywane naprędce przez organmistrzów
21. Kondukty (przewody z zagęszczonym powietrzem) wykonane z blachy cynkowej uszczelnione papierem
22. Przedłużenia metalowych piszczałek organowych. Stosowano tę metodę po złym strojeniu przez niewprawnych "naprawiaczy"
23. Miechy akordeonowe wykonane z tektury oklejane ozdobnymi paskami tkanin i niklowanymi okuciami narożników. Podobne stosowano w harmoniach i heligonkach
24. Miech bandoneonu wykonany z tektury i ozdobnie oklejony. (Rodzaj harmonii ręcznej zbudowany w Niemczech w połowie XIX wieku)
25. Wiatrownice nieistniejących już organów w kościele parafialnym w Dusznikach Zdroju uszczelnione papierem. Wiatrownice zbudowano z drewna dębowego i sosnowego. Odnalezione zostały w pomieszczeniu z dmuchawą. (Eksponat z kościoła parafialnego w Dusznikach Zdroju)
26. Futerał na skrzypce wykonany z tektury. W środowisku muzyków zwany żartobliwie "trumienką". Początek XX wieku
27. Ozdobne papierowe nalepki na otwory rezonansowe instrumentów lutniczych. Lata 80-te XX wieku
28. Papier do "gry" na grzebieniu
29. Drewniane piszczałki organowe oklejone papierem dla uszczelnienia otworów wygryzionych przez drewnojady
30. Papierowe uszczelnienie metalowych kołpaków organowych piszczałek krytych. Pod pokrywę piszczałki wkładano czasem zamiast wymaganej miękkiej skóry lub filcu przypadkowo znajdowany papier na chórze lub zakrystii. Czasem bywały to gazety lub kartki z mszałów
31. Futerał na perkusję wykonany z tektury
32. Papier jako izolacja w instalacji klawisetu. Instrument pochodzi z lat 70-tych XX wieku. Była to namiastka organów elektronowych. Dźwięk wytwarzały wprawiane mechanicznie w ruch szarpane metalowe języczki
33. Papier stosowano w elektromagnesach traktury organów kościelnych i innych elementach elektrycznych w instrumentach muzycznych
34. Tekturowy futerał na harmonijkę ustną. Lata 70-te XX wieku
35. Fisharmonia, w której płyta wiatrownicy dla uszczelnienia wyklejona została papierem (eksponat pochodzi z kościoła parafialnego w Dusznikach Zdroju)
36. Dokumentacja remontowa organów szkicowana na kartkach zeszytowego papieru
37. Opinie o wykonywanych pracach organmistrzowkich spisywane przez proboszczów na różnych papierach
38. Podkładki regulacyjne mechanizmu klawiatury pianina wykonane z twardego papieru
39. Futerał harmonii wykonany z tektury. ZSRR, lata 70-te XX wieku
40. Uszczelnienie złącza drewnianego fletu prostego niebieskim papierem. Flet pochodzi z tereny Dolnego Śląska. XIX wiek
41. Prowizoryczne uszczelnienie elementów klarnetu papierem. Instrument z okresu międzywojennego XX wieku
42. Śpiewnik wykonany na powielaczu spirytusowym
43. Skórzane mieszki organowe z tekturą usztywniającą górną powierzchnię stykającą się z zaworem wiatrownicy
44. Głośniki z papierową membraną stosowany w elektronicznych instrumentach muzycznych. Koniec XX wieku
45. Mandoliny wykonane w 1954 roku w Fabryce Instrumentów Lutniczych w Lubiniu Legnickim - wewnątrz papierowa naklejka firmowa
46. Instrukcja obsługi dmuchawy organowej wydrukowana na sztywny papierze przez firmę "Ventus"
47. Cytra z kartonikami podkładanymi pod struny, na których zapisane są utwory do wykonania na tym instrumencie. Zapis wykonany bez użycia pięciolinii. Podane są jedynie wartości nutowe
48. Tablice poglądowe wykorzystywane na lekcjach umuzykalnienia w szkołach podstawowych w latach 70-tych XX wieku - drukowane na tekturze
49. Drewniany fragment przekładni organowego miecha podawacza oklejony listem przewozowym drukowanym na papierze w 1940 roku. Obiekt zamontowany był w organach w Babimoście
50. Struny do gitary klasycznej i basowej elektrycznej opakowane w papierowe torebki firmy "Muza" z lat 1987 i 1992